Εκλογική ιστορία της Ελλάδας

Παράλληλα με όλην αυτήν τη συζήτηση και την αναμπουμπούλα που έχει ξεσπάσει τις τελευταίες μέρες λόγω του εκλογικού αποτελέσματος έχουν ακουστεί και διάφορες λέξεις που τις είχαμε ξεχάσει εδώ και πολύ καιρό, όπως: Οικουμενική Κυβέρνηση, προεκλογικές και μετεκλογικές συνεργασίες, ψήφος ανοχής, κυβέρνηση μειοψηφίας, εκλογικό σύστημα. Παρακάτω ακολουθεί μια ιστορική αναδρομή στις προεκλογικές και μετεκλογικές συνεργασίες στη διάρκεια του 20ου αιώνα στις οικουμενικές κυβερνήσεις, και στις κυβερνήσεις μειοψηφίας.

Προεκλογικές και μετεκλογικές συνεργασίες

Η Ελλάδα λοιπόν, όσο και αν σήμερα φαντάζει περίεργο, δεδομένου του πως έχει καταντήσει η πολιτική ζωή του τόπου τα τελευταία χρόνια και το πόσο δύσκολο μας φαίνεται μια εκλογική συνεργασία, έχει καταφέρει όχι μόνο να συνασπίσει τα μεγάλα κόμματα πριν από πολλές δεκαετίες αλλά και να οδηγήσει ουσιαστικά σε συγκυβέρνηση. Το ίδιον χαρακτηριστικό της Ελληνικής πολιτικής σκηνής είναι οτι βασίζεται πάντα σε ένα δίπολο: Τρικούπης - Δηλιγιάννης, Βενιζέλος - Τσαλδάρης, Καραμανλής - Παπανδρέου κλπ. Με διαφορετικά κάθε φορά διλήμματα το κάθε δίπολο κατάφερνε κάθε φορά να πολώσει το πολιτικό κλίμα, αλλά και να διασπείρει τον κόσμο μεταξύ των κομμάτων. Έτσι συνέβησαν κάποιες φορές και προεκλογικές ή μετεκλογικές συνεργασίες που οδήγησαν σε κυβέρνηση. Και αναφέρω ενδεικτικά:

• 1920: Ηνωμένη Αντιπολίτευση - Αντιβενιζελικοί (Ν. Καλογερόπουλος, Δ. Ράλλης, Ν. Στράτος, Π. Τσαλδάρης, Δ. Γούναρης)(Το τότε μεγάλο δίλημμα ήταν η Μεγάλη Ιδέα, η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, με τη Μικρά Ασία να είναι το κύριο κομμάτι διεκδικήσεων).(2) (3)
• 1933: Τα βενιζελικά κόμματα κατέβηκαν στις εκλογές με την επωνυμία "Εθνικός Συνασπισμός" 
• [Κόμμα Φιλελευθέρων (Ελευθέριος Βενιζέλος), Προοδευτικό Κόμμα (Γεώργιος Καφαντάρης), Αγροτικόν Εργατικόν Κόμμα (Αλέξανδρος Παπαναστασίου), Αγροτικό  Κόμμα Ελλάδος (Αλέξανδρος Μυλωνάς), Κόμμα Συντηρητικών Δημοκρατικών (Ανδρέας Μιχαλόπουλος)]. 
• Ενώ η "ανανεωμένη" αντιβενιζελική παράταξη κατέβηκε με την ίδια επωνυμια "Ηνωμενη Αντιπολίτευση" [Λαικό Κόμμα (Παναγής Τσαλδάρης), Εθνικό Ριζοσπαστικό Κόμμα (Γεώργιος Κονδύλης), Κόμμα Ελευθεροφρόνων (Ιωάννης Μεταξάς), Αγροτικόν Κόμμα (Ιωάννης Σοφιανόπουλος). (4) (5)

• 1935: Κυβερνητικός Συνασπισμός: Λαϊκού Κόμματος (Π. Τσαλδάρη) - Εθνικό Ριζοσπαστικό Κόμμα (Γ. Κονδύλης).
• 1951: Συνασπισμός ΕΠΕΚ (Ν. Πλαστήρα) - Φιλελευθέρων (Σ. Βενιζέλος)
• 1956: Συνασπισμός κομμάτων Δημοκρατική Ένωσις [Κόμμα Φιλελευθέρων (Γεώργιος Παπανδρέου), Φιλελευθέρα Δημοκρατική Ένωσις (Σοφοκλής Βενιζέλος), Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού (Γεώργιος Καρτάλης), Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (Ιωάννης Πασαλίδης), Εθνική Πολιτική Ένωσις Κέντρου (Σάββας Παπαπολίτης), Λαϊκό Κόμμα (Κωνσταντίνος Τσαλδάρης), Κόμμα Αγροτών και Εργαζομένων (Αλέξανδρος Μπαλτατζής)]. (Σημείωση: ο παραπάνω συνασπισμός κομμάτων δημιουργήθηκε προκειμένου να αποτελέσει το αντίπαλον δέος στην πρωτοσχηματιζόμενη Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ) του Κωνσταντίνου Καραμανλη.) (6)

Οικουμενικές κυβερνήσεις:

• 1877: Οικουμενική κυβέρνηση μετά τον θάνατο του Κανάρη (14 Σεπτεμβρίου 1877, ν.η.). Προέδρευαν εναλλάξ οι υπουργοί.(7)
• 1926: το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής που έχει ισχύσει στις εθνικές εκλογές οδηγεί σε τέτοια διασπορά ψήφων, που όλα τα κόμματα πλήν του Ενιαίου Μετώπου Εργατών Αγροτών (ΚΚΕ), στηρίζουν τη λύση της οικουμενικής κυβέρνησης, με πρόεδρο τον εξω-κοινοβουλευτικό "υπερ-κομματικο" Αλ. Ζαΐμη, στην οποία συμμετείχαν από την βενιζελική παράταξη η "Ένωσις Φιλελευθέρων" (Καφαντάρης - Μιχαλακόπουλος) και η "Δημοκρατική Ένωση"του Αλ. Παπαναστασίου και απο τους αντιβενιζελικούς πολιτικούς σχηματισμούς το "Λαϊκό Κόμμα" και το "Κόμμα των Ελευθεροφρόνων" του Ι. Μεταξά. (8) (9)
• 1989: Οικουμενική Κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα, με την συμφωνία ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και Συνασπισμού (Ενιαίο με το ΚΚΕ).

Κυβέρνηση μειοψηφίας:

• 1932: Οι εκλογές στις 25 Σεπτεμβρίου 1932 έγιναν από την κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι εκλογές έγιναν με το σύστημα της απλής αναλογικής. Κανένα κόμμα δεν κέρδισε την αυτοδυναμία και το αποτέλεσμα ήταν τέτοιο, ώστε ήταν πολύ δύσκολη η συνεργασία κομμάτων, για το σχηματισμό κυβέρνησης.Μετά από διαβουλεύσεις, κυβέρνηση σχηματίζει ο Παναγής Τσαλδάρης από τις 3 Νοεμβρίου 1932 μέχρι τις 16 Ιανουαρίου 1933 (Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη 1932) (Σημείωση: Λαϊκό Κόμμα και Κόμμα Φιλελευθέρων συγκεντρώνουν από 84 έδρες έκαστος). (10)
• 1963: Η Ένωση Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου αναδεικνύεται πρώτο κόμμα στις εθνικές εκλογές. Ο Παπανδρέου σχηματίζει κυβέρνηση μειοψηφίας, ενώ συγχρόνως αποκαλύπτει την πρόθεση του να οδηγήσει τη χώρα σύντομα σε εκλογές για να ξεκαθαρίσει απόλυτα το πολιτικό τοπίο. (11)

Εκλογικά σύστηματα

• Απλή αναλογική: 1926, 1932, 1936,1946,1950
• Ενισχυμένη αναλογική: 1951, 1958, 1961, 1963, 1964, 1974
• Πλειοψηφικό στενής περιφέρειας: 1928, 1933, 1952
• Πλειοψηφικό ευρείας περιφέρειας: 1935, 1920
• Πλειοψηφικό τριφασικό: 1956

(1) Οι πτωχεύσεις του Ελληνικού Κράτους, του Άλκη Αντωνιάδη,  http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=720:-1821-&catid=56:an-aristera&Itemid=285

(2) Εκλογική Ιστορία της Ελλάδας, Οι 61 εκλογικές αναμετρήσεις του Ελληνικού Κράτους, 1843-2009, 4π, Κυριακάτικη Δημοκρατία, 2011, σελ. 14-16

(3) Γιώργος Αναστασιάδης, Πολιτική και Συνταγματική Ιστορία της Ελλάδας, 1821-1941, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 156

(4) ο.π. σελ. 208

(5) Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές 1933,http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82_1933

(6) Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές 1956,http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82_1956

(7) www.eklogika.gr/page/gov/allgreekgov

(8) Εκλογική Ιστορία της Ελλάδας, Οι 61 εκλογικές αναμετρήσεις του Ελληνικού Κράτους, 1843-2009, 4π, Κυριακάτικη Δημοκρατία, 2011, σελ. 17

(9) Γιώργος Αναστασιάδης, Πολιτική και Συνταγματική Ιστορία της Ελλάδας, 1821-1941, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 190

(10) Ελληνικές Βουλευτικές Εκλογές 1932, http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82_1932

(11)Εκλογική Ιστορία της Ελλάδας, Οι 61 εκλογικές αναμετρήσεις του Ελληνικού Κράτους, 1843-2009, 4π, Κυριακάτικη Δημοκρατία, 2011, σελ. 25